Waka taua – een kano die de Maori identiteit uitdraagt

Wereldmuseum Leiden draagt sinds oktober 2010 zorg voor een waka taua, een ceremoniële boot gemaakt uit een waardevolle Kauri-boom, die Nieuw-Zeelandse Maori voor het museum maakten. Tegelijkertijd werd een waka tete overgedragen, een waka van glasvezel die door iedereen gebruikt mag worden. In dit wereldverhaal lees je over deze waka’s, en waarom waka’s bepalend zijn voor de identiteit van veel Maori, en ook een belangrijke rol spelen bij de jaarlijkse viering van Waitangi Day.

To Hono ki Aotearoa - Verbonden met Nieuw-Zeeland

De veertien meter lange waka taua die voor Wereldmuseum Leiden werd gemaakt kreeg de naam To Hono ki Aotearoa wat ‘Verbonden met Nieuw-Zeeland’ betekent. De geschiedenis van Nederland en Aotearoa - Nieuw-Zeeland - gaat terug tot 1642 toen de Nederlandse kapitein-luitenant-ter-zee Abel Tasman de noordelijke kust van het Zuidereiland aandeed. Deze twee waka’s geven de bijzondere band tussen Nieuw-Zeeland, Nederland en het museum weer.

Waka taua in de Singelgracht in Leiden, tijdens de ceremoniële overdracht op 28 oktober 2010.

To Hono ki Aotearoa - Verbonden met Nieuw-Zeeland

Een waka is een belangrijk onderdeel van de Maori cultuur en identiteit. Om respectvol om te gaan met de waka’s werden er goede afspraken gemaakt, zoals een permanente crew - roeiers van de Koninklijke Leidse Roeivereniging Njord - die de tradities en de verschillende cultuurelementen kent en eerbiedigt.

De crew heeft nog altijd nauw contact met leden van Toi Maori en de Nga Waka Federation (twee organisaties die Maori kunst en waka’s ondersteunen) en jaarlijks worden nieuwe leden opgeleid om met de waka te mogen varen.

Een waka taua is een ceremoniële kano, geladen met kracht van de voorouders. Deze waka werden beschouwd als tapu - heilig: vrouwen noch voedsel waren aan boord toegelaten. Daarom werd er voor het museum ook een waka tete gemaakt; dit is een meer alledaagse kano, waar ook vrouwen en kinderen in mogen varen.

Waka taua’s dragen persoonlijke namen die historisch weerklinken; ze vertegenwoordigen de trots en het prestige van de hapū (substam).

In februari 1840 sloten Britten en Maori een overeenkomst - het Verdrag van Waitangi, in de Maori taal Te Tiriti o Waitangi. Te Tiriti o Waitangi is de grondslag van de Nieuw-Zeelandse natie en wordt sinds 1934 jaarlijks gevierd.

Voor de 150ste verjaardag van het verdrag in 1990 werden een-en-twintig nieuwe ceremoniële waka taua’s gemaakt. Tijdens de viering van Waitangi Day worden waka’s van verschillende stammen naar de monding van de Waitangi rivier gebracht om de nationale dag te herdenken.

Wil je meer weten over Maori vakmanschap, waarom waka’s bepalend zijn voor de identiteit van veel Maori en de rol die waka's spelen bij de jaarlijkse viering van Waitangi Day? Lees dan snel verder!