Objecten

Religie & rituelen, spiritualiteit, kracht, samenleven
Deze Nkisi, ook wel krachtbeeld of spijkerbeeld genoemd, is afkomstig uit het gebied van de Chiloango rivier in het Neder-Kongo gebied. Nkisi betekent zoiets als geest of het huis van de geest.

De beelden werden gemaakt op bestelling van een ‘ritueel expert’ die ze gebruikte om te communiceren met geesten. Deze beelden werden vaak met magische ingrediënten ‘geladen’ zoals de kop van een slang, het oog van een arend, de haren van een jachthond… Hoe meer spijkers of andere voorwerpen in het beeld, hoe meer het dienst heeft gedaan. De spijkers worden ingeslagen om de spirituele kracht van het beeld te activeren. De magische lading werd ingesloten in een lichaamsholte afgesloten door een hars dop versierd met een buikspiegel; het oog van de ziel.

De Nkisi is een van de topstukken van het Wereldmuseum. Het beeld is meegenomen door een handelaar van de NAHV en werd lokaal gebruikt voor het bindend maken van onderlinge afspraken. Tegelijkertijd is het ook een voorbeeld van de problematische manier van ‘verzamelen’ waar we als etnografisch museum veel mee bezig zijn. 

Nu te zien in Kruispunt Rotterdam

In 'In the future everything will be as certain as it used to be' van deze serie staat de zin: "right and apparently wrong". Bennett zou hiermee kunnen bedoelen dat de witten zichzelf als goed beschouwen en dat de zwarten dan dus automatisch (klaarblijkelijk) slecht zijn. De titel zou kunnen slaan op het toekomstscenario dat het weer duidelijk wordt wie de goeden en wie de slechten zijn. Het werk bestaat uit twee panelen. Op het rechter gedeelte staat een wit persoon afgebeeld met in zijn hand knuppels (of zijn het verfkwasten) en op zijn shirt staat: "right" . Erachter hangt een zwart figuur omgekeerd aan een rood kruis, met daarachter weer een zwart vierkant met een witte cirkel. De figuren op dit paneel lijken op het suprematisme van Malevitsj. Suprematisme, een door de Russische kunstenaar zelfbedachte term, heeft als uitgangspunt geometrische abstractie zonder onderwerp. Malevitsj verzette zich tegen de poging om de realiteit weer te geven. Misschien wil Bennett met zijn schildering daarom laten zien dat de realiteit juist wel aan iedereen laten zien moet worden. Op het linkerpaneel staat een met bloed besmeurd wit skelet met zwart hoofd, dat uit elkaar lijkt te ploffen van krankzinnigheid, met daarachter een afbeelding van vissen als in een traditioneel Aboriginal schilderij.

In 1998 schrijft Bennett een postume brief aan Jean-Michel Basquiat en eert hierin zijn stijl en benadering in de schilderskunst. Hij ziet Basquiat tevens als één van de zwarte voorbeeldfiguren en identificeert zich met zijn "blackness" en de moeilijkheden die dit met zich meebrengt: "You lost your balance, I feel I can understand why."  In de brief legt Bennett onder andere aan Basquiat uit dat hij gebruik wil maken van zijn werk om de overeenkomsten aan te geven tussen een leven als zwarte in New York en een leven als Aborigine in Australië. Aan het eind schrijft hij: "Jean-Michel Basquiat I salute you".

Nu te zien in Remix Rotterdam

In de Asmat cultuur symboliseerde houtsnijwerk de communicatie tussen levenden en doden en tussen de mens en de geestenwereld. In principe was ieder persoon een houtbewerker, maar alleen meesters (wowipitsj, “houtbewerker man”, genoemd) maakten speciale objecten als schilden en beelden. Ceremonies waren erop gericht om de geesten van de doden tevreden te stellen. Het houtsnijwerk voor deze gelegenheden werd vaak versierd met afbeeldingen van voorouders en symbolen van het koppensnellen. Schilden hadden vooral de praktische functie van het beschermen tijdens het gevecht. Niet alleen het hout beschermde de krijger, maar ook de symbolen waarmee het schild versierd was. Het hebben van een schild was vele malen belangrijker dan het hebben van een speer. Elk schild werd vernoemd naar een overleden voorouder. De kracht van deze voorouder werd via het schild toegevoegd aan de kracht van de krijger, waardoor deze sterker werd in het gevecht. Behalve dat schilden de vijand konden verjagen, werden ze ook gebruikt in het dagelijkse leven om kwade geesten mee te verjagen.

Nu te zien in Remix Rotterdam

Voor haar afstuderen aan de Designacademie in Eindhoven besluit de feministische Jensen een robuuste stoelencollectie te maken die vrouwen in hun kracht zet – letterlijk.  Haar Basic Instinct biedt vrouwen de mogelijkheid om met de benen uit elkaar te zitten. ‘Het is een lichaamspositie die kracht en zelfverzekerdheid uitstraalt en daarmee ook oproept.’ Iedere vrouw kent wel zo’n man; een collega die wijdbeens en op een uitleggerige toon de discussie domineert of die vreemde in de trein die pontificaal alle beenruimte opeist. ‘Naast gewoon irritant, is dit man­ spreading een uiting van mannelijke dominantie.’ Daarnaast werkt ze voor de kleuring met make-up omdat volgens haar make-up een bevestiging is van traditionele sekseverschillen.  

Nu te zien in het Tropenmuseum Amsterdam, te zien vanaf 21 februari 2021 in What a genderful world in het Wereldmuseum

De broek werd gemaakt door Lantink voor de popster Janelle Monáe die deze droeg in de clip bij het nummer Pynk, een ode aan de vulva. Toen de clip uitkwam ging die viral. Aanvankelijk vond Lantink het verschrikkelijk omdat hij niet bekend wilde staan om de vaginabroek. Maar toen werd de broek tentoongesteld in het museum van het Fashion Institute of Technology in New York, als onderdeel van de tentoonstelling Pink: The History of a Punk, Pretty, Powerful Color. Daarna schafte Centraal Museum Utrecht de broek aan voor haar collectie. De exposure heeft hem dus ook veel gebracht.

Te zien vanaf 21 februari 2021 in What a genderful world in het Wereldmuseum

Roter Mann is een heel direct schilderij. Ondanks de raadselachtigheid van de in tekens gevatte boodschap, is meteen duidelijk dat het gaat om een hartenkreet. In de expressieve manier van schilderen zie je snelle, spontane bewegingen van de kunstenaar terug. Hij is de rode man, en tegelijk staat het stokmannetje voor iedereen, man of vrouw, die probeert te begrijpen wat er om zich heen gebeurt en die zijn/haar best doet om daar een bijdrage aan te leveren. 

A. R. Penck maakte dit schilderij in 1972. Hij woont en werkt dan in Dresden. Penck stond achter de utopische kant van het communisme, maar was tegelijk een groot voorstander van vrijheid in denken en communiceren. Hij had grote belangstelling voor de tekens en signalen waarmee mensen meer en minder complexe vraagstukken aan elkaar probeerden te verduidelijken, van de boodschappen van grotbewoners tot wiskundige analyses en van graffiti en pictogrammen tot de tekentalen van de opkomende informatietechnologie.

Te zien in Remix Rotterdam, collectie Boijmans

George Hendrik Breitner had zijn atelier aan de Lauriergracht in Amsterdam en schilderde graag taferelen die hij op straat tegenkwam. Maar dit schilderij is allesbehalve volks. Het tafereeltje speelt zich binnen af in een licht exotische omgeving en het meisje is heel verfijnd, bijna breekbaar. Het schilderij komt voort uit Breitners belangstelling voor het verre oosten, met name Japan. Hij ontdekte deze belangstelling in 1884 in Parijs. Na de Wereldtentoonstelling in 1867 was de Japanse cultuur in Frankrijk in de mode geraakt.

Het oorringetje vormt een prachtig uitgangspunt voor een song, omdat het een helder beeld is waarvan de betekenis zich toch niet laat vastleggen. Breitner zag het kimonomeisje, hij fotografeerde haar zelfs, maar hij heeft haar tegelijk min of meer zelf verzonnen, geënsceneerd met een atypische schoonheid en enkele goedgekozen attributen. Het resultaat is fascinerend en roept allerlei vragen op: wie is zij, voor wat of wie maakt ze zich mooi? Gaat ze ergens naartoe? Je wacht totdat de vrouw zich omdraait en het oorringetje kunt zien. Waar verlangde de volksschilder naar? 

Te zien in Remix Rotterdam, collectie Boijmans