Wereldmuseum opent tentoonstelling Kolonialisme en Rotterdam

Het Wereldmuseum toont deze stadsgeschiedenis in relatie tot wereldgeschiedenis aan de hand van objecten uit de eigen collectie én Rotterdamse collecties. Zo zijn kunstwerken, documenten en objecten te zien uit het Stadsarchief Rotterdam, Museum Rotterdam, Maritiem Museum en Boijmans van Beuningen. Ook Rotterdamse, nationale en internationale hedendaagse kunstenaars tonen hun werk en Rotterdammers komen aan het woord. Hoe geven zij geschiedenis door?

"Deze tentoonstelling is gebaseerd op de uitkomst van het onderzoek dat in opdracht van de stad is gedaan naar haar koloniale geschiedenis," aldus inhoudelijk directeur Wayne Modest. “Het is een manier om het onderzoeksresultaat en daarmee de geschiedenis breed toegankelijk te maken voor het publiek. Ik hoop daarom ook dat iedere Rotterdammer deze tentoonstelling bezoekt.”

Welvaart, ten koste van
Kolonialisme is het bezetten en uitbuiten van gebieden door vestiging van de overheerser. Specerijen, zout, koffie, thee en grondstoffen werden vanaf de 17e eeuw uit de Nederlandse koloniën gehaald. Ook werd er in mensen gehandeld en werden deze tot slaaf gemaakte mensen gedwongen om met hun arbeid de productie en winst te verhogen. Rotterdamse inwoners en bestuurders haalden winst uit kolonialisme en slavernij. Maar ook Rotterdammers die er niet rijk van werden, kregen ermee te maken door werk in sectoren die ervan afhankelijk waren. De stad, de haven én nieuwe industrieën groeiden terwijl in andere werelddelen natuur en mensen werden uitgebuit.

Rotterdamse kades
De Rotterdamse kades hebben veel mensen zien komen en gaan. Het waren vertrekplaatsen van slavenschepen en schepen met soldaten die vochten in koloniale oorlogen, maar ook de plek waar mensen vertrokken om een nieuw bestaan op te bouwen of aankwamen bij een nieuw thuis. Kolonialisme en Rotterdam vertelt de verhalen van deze verplaatsingen van mensen: sommigen gedwongen en onder gewelddadige omstandigheden, sommigen vrijwillig. Ook niet-Nederlandse koloniale geschiedenissen leven via migratiegeschiedenissen door in de stad.

Springlevende stadscultuur
Het koloniaal verleden is ook in alledaagse uitingen en nieuwe vormen van cultuur aanwezig in de stad. Cultuur is altijd in beweging. Mensen nemen gebruiken mee naar nieuwe plekken. Door ontmoetingen geven ze tradities door, wisselen ze uit en passen deze vaak noodgedwongen aan. In ‘typisch Rotterdamse’ eetcultuur, talen en feesten als Zomercarnaval kan je sporen herkennen van het koloniale verleden, samen met oudere pre-koloniale én nieuwe gebruiken.

Verheerlijking van kolonialisme
Het kolonialisme heeft een erfenis aan objecten achtergelaten in de stad. Straatnamen, schilderijen en andere ‘getuigen’ van kolonialisme zijn vaak een verheerlijking van het koloniaal systeem. Ze geven ons een idee van het Europees wereldbeeld in tijden van kolonialisme. In gekoloniseerde gebieden en ook in Nederland en Rotterdam verschenen vooral de 'heldendaden' en romantische beelden. Ze werden vaak ingezet als propaganda. Wie door Rotterdam beweegt, komt tal van straatnamen en standbeelden tegen die verwijzen naar het koloniale verleden. Hun aanwezigheid wordt steeds vaker bevraagd.

Mentale erfenissen
Koloniale denkbeelden hebben zich niet alleen in ons bewustzijn, maar ook in ons onderbewustzijn genesteld. Het koloniale verleden leeft door op manieren die soms moeilijk grijpbaar lijken. Bijvoorbeeld via ervaringen, gedachten en denkbeelden. Toch vormen deze onzichtbare zaken het dagelijks leven. Kolonialisme en Rotterdam toont hoe het koloniale systeem eeuwenlang zorgde voor ongelijkheid tussen mensen. Hardnekkige denkpatronen en stereotyperingen over hoe we ‘de ander’ zien, leiden nog altijd tot uitsluiting, uitbuiting en discriminatie. Maar er is ook cultureel trauma, onder andere door vernietiging van sociale- en familiebanden van gemeenschappen die slavernij zijn aangedaan. Daarnaast laat de tentoonstelling laat zien hoe mensen kolonialisme doorstonden, met creativiteit, veerkracht en verzet.

De tentoonstelling Kolonialisme en Rotterdam  is tot november 2024 te zien in het Wereldmuseum Rotterdam.

Noot voor redactie, niet ter publicatie:

Op 30 november wordt de tentoonstelling geopend voor genodigden. Voor onze mediarelaties verzorgen wij een rondleiding door de tentoonstelling inclusief de mogelijkheid tot het stellen van vragen aan inhoudelijk betrokkenen. U ontvangt hiervoor een aparte uitnodiging zodra het programma bekend is. 
 
Voor meer informatie over deze tentoonstelling kunt u contact opnemen met de persvoorlichter Léonie Wijnen, via pers@wereldmuseum.nl of 06 – 531 512 18.

Wereldmuseum Rotterdam is een museum over mensen en geeft samen met het Wereldmuseum in Berg en Dal, Amsterdam en Leiden vorm aan de missie: inspireren tot wereldburgerschap. De collecties bevatten 450.000 objecten van over de hele wereld, die stuk voor stuk een menselijk verhaal vertellen. Deze verhalen gaan over universele thema’s zoals vieren, geloven, rouwen, vechten of versieren. Ze laten zien dat we op de verschillen na hetzelfde zijn: mens.

Wereldmuseum Rotterdam
Willemskade 25 | 3016 DM | Rotterdam
www.rotterdam.wereldmuseum.nl