Deze kerstversieringen zijn in 1996-1998 gemaakt door Melina Larsen en Thomassine Jonathansen, twee Iivit vrouwen uit Diilerilaaq in Oost-Groenland.
Auteur: Cunera Buijs
In Groenland hangen kerstversieringen niet alleen met kerstmis in huis maar soms het jaar rond. In dit verhaal lees je over deze versieringen vol met kralen.
Versiering
Kerstversieringen: RV-5882-23 en 24, RV-5905-14.
Stok-oud
Het Groenlandse woord voor kraal saparngaq gaat terug op een oud Inuit woord. De oudste in Groenland gevonden kraal is drie- tot vierduizend jaar oud! Kralen werden uit been, ivoor, hout of steen gemaakt: ijsberen, zeehonden, vogels, poolvossen, walvissen, zeehonden, knaagdieren waren daarvan de leveranciers. Of uit de ruggenwervels van een klein visje ammassat, en uit loden kogels of visnetloodjes. Zelfs knopen en geldstukken werden als kralen gebruikt.
Trui, Kilamiut (cultuur), West-Groenland, 1970-1973, RV-4701-1g.
De dief te slim af
Vanaf midden 16e eeuw ruilden Europeanen, vooral walvisvaarders, ijzeren gebruiksvoorwerpen, band en glaskralen tegen zeehondenhuiden, spek, walvistraan en narwaltanden. In de eerste handelspost in Oost-Groenland, gesticht in 1894, waren ook textiel en kralen te koop. Nadat Groenland in 1721 een Deense kolonie was geworden, regelde de Koninklijke Groenlandse Handelsmaatschappij de aanvoer van glaskralen. Ze waren te koop in de dorps¬winkels maar heel erg duur.
Om te voorkomen dat kralen gestolen werden naaiden vrouwen hun kostbare bezit onzichtbaar in de naden van hun korte broeken. Tegenwoordig komen de kleine glaskralen uit Europa, Japan of Korea; in standaardgroottes en in nieuwe kleuren of nieuwe typen, zoals paarlemoer.
Trui, Iivit (cultuur), Diilerilaaq (Oost-Groenland), 1970-1977, RV-4932-10f.
Rijkdom en status
Het vrouwenkostuum ontwikkelde zich pas na de komst van de Deense handelaars in West-Groenland, aan het begin van de achttiende eeuw. Voor die tijd was katoen onbekend bij de Inuit en droegen ze kleding van dierenhuiden, een goede bescherming tegen de kou.
Het dragen van kleding van textiel en kralen was en is niet alleen bedoeld als bescherming tegen de kou maar en versiering, maar ook om je van anderen te onderscheiden: het straalde rijkdom en status uit. Daarnaast Kralen hadden ook een spirituele betekenis. Vanaf begin 20ste eeuw werd in West-Groenland de hals van een vrouwenanorak versierd met een ongeveer vijf centimeter brede kralenstrook. In de jaren ’30 groeide deze versiering uit tot echte kragen, tot over de schouders.
Inmiddels is deze kraag zo groot dat ze tot de ellenbogen reikt. De kralen worden in kleurige geometrische patronen geregen. Kralen zijn bepaald niet goedkoop en voor zo’n uitbundig versierd kledingstuk zijn er veel nodig. Een kralenkraag is daarom een waardevol kledingstuk!
Duur maar dierbaar
De grote geometrische patronen worden ‘uit het hoofd geregen’. Zo’n kostuum met kralenkraag is extreem duur: tussen de 1.500 tot 3.500 Euro. Dit komt vooral door de grote hoeveelheid kralen, soms wel 30.000! Een kralenkraag kost dan ook al gauw 800 Euro. Toch is het een favoriet cadeau om aan familie of goede vrienden te geven.
Ook tassen en sieraden worden met kralen versierd. Kralentassen werden in de jaren ’70 van de 20ste eeuw soms nog door vrouwen gebruikt, bijvoorbeeld op feestdagen, passend bij de kleding. In de grotere steden zijn het nu soms sierobjecten in het huis van een moderne of cultuurbewuste Groenlandse familie. Deze tas is in 1979 gemaakt door Andusa Larsen, een Iivit vrouw uit Diilierilaaq in Oost-Groenland.
Tas, RV-5050-87.
Kralenwerk is ook een passend geschenk bij verjaardagen, confirmaties en huwelijken. Het wordt ook vaak verkocht in winkels die bij de naaiwerkplaatsen horen, in musea en in souvenirwinkels. Halssnoeren zoals deze worden sinds ca. 1970 door Groenlandse vrouwen en meisjes gemaakt en op feestdagen bij feestkleding gedragen. Iivit (cultuur), Oost-Groenland, 2000.
Halssnoer, RV-6094-289, met dank aan Hans van Berkel.
Modemuze & Sieradenmuze
NMVW is partner van Modemuze, een online modeplatform waar onze conservatoren en andere professionals blogs publiceren over modeontwerpers, fashion en ‘minder nieuwe’ kleding en kledingaccessoires. Ook onze collectie kleding en kledingaccessoires zijn daar te zien.
