Miljoenen mensen over de hele wereld vieren kerstmis, vanuit religieuze of culturele overwegingen. Ook in Groenland wordt uitgebreid kerst gevierd. Ruim 90% van de bewoners van Groenland is christelijk en veel van hen bezoeken die dagen de kerk. Tegenwoordig draagt men dan vooral Europese feestelijke kleding maar tot voor kort droegen Groenlandse vrouwen een speciale outfit op zondagen en kerkelijke feestdagen: een kostuum met een brede schouderkraag van kralen in alle kleuren van de regenboog. In dit wereldverhaal lees je hier meer over.
Het vrouwenkostuum met een kralenkraag groeide in de tweede helft van de 20ste eeuw uit tot een van de nationale symbolen van Groenland. Het wordt gedragen op verjaardagen, huwelijken, confirmaties in de kerk en begrafenissen; overgangen van het ene naar het andere levensstadium. En op 21 juni, de nationale feestdag van Groenland. Dan treden zangkoren op in nationaal kostuum, de Groenlandse vlag wordt gehesen en de vrolijk gekleurde kralenkragen schitteren in de zon.
Dit feestkostuum wordt ook tijdens bijeenkomsten met een politiek of nationaal karakter gedragen, om de nationale identiteit uit te drukken. Meisjes leren ook nu nog naaien en kralenwerk van hun moeders, en ook lessen op school dragen een steekje bij. Kledingtradities en kralenwerk behoren tot het cultureel erfgoed.
Melina Larsen, een Tunumiit vrouw uit Diilerilaaq in Oost-Groenland maakte dit kostuum voor haar dochter Batseba in 1970. Een vrouwenkostuum bestaat uit een katoenen overbloes met kralenkraag en manchetten, een korte broek van zeehondenbont en lange laarzen van zeehondenleer en textiel. Alle kledingstukken zijn uitbundig versierd met applicaties van geverfd zeehondenleer en borduurwerk in kruissteken en bloemenpatronen. In kleding en versieringen worden vooral wit, zwart en rood gebruikt, kleuren die betekenis hebben: wit symboliseert de voorouders, zwart de geestenwereld en rood is het levensbloed.
De katoenen overbloes van Batseba heeft een kralenkraag, mouwen van ribfluweel en een kraag en manchetten van zwart vilt. Het motief van de kraag komt terug in de kralen manchetversiering. De witte katoenen onderblouse, die onder een overblouse met kralenkraag wordt gedragen, is versierd met borduurwerk in kruissteek. De blouse is open aan de voorzijde en sluit met een mooie sierspeld op de kraag. Het korte broekje van zeehondenbont, met een onderrand van katoen heeft stroken van rood geverfd zeehondenleer, wit kortgeknipt hondenbont, en in het midden een strook van geverfde stukjes zeehondenleer. Tussen de laarzen en het korte broekje bleef vroeger een stukje been onbedekt.
Batseba’s feestlaarzen bestaan uit een korte buitenlaars en een langere binnenlaars die boven de buitenlaars uitsteekt. De buitenlaars is van wit zeehondenleer en versierd met opgenaaide stukjes gekleurd zeehondenleer. De veel langere binnenlaarzen zijn genaaid van zeehondenbont, met het haar naar binnen. Het bovenste gedeelte van de binnenlaars is van witte katoen en versierd met geborduurde kruissteken en bloemenpatronen. Daarboven zit een rand van geborduurd kant en een rand van zwart geverfd zeehondenbont.
Deze Kilamiut klederdrachtpop draagt West-Groenlandse klederdracht uit 1920-1940. Meisjes speelden met deze poppen, die soms de namen van hun voorouders droegen. Waarschijnlijk hielpen deze poppen bij het aanleren van de ingewikkelde familierelaties. In het begin van de 20ste eeuw verdwenen dit soort poppen uit het dagelijks leven, meisjes spelen nu met plastic poppen die in een winkel gekocht zijn. Voor toeristen worden nu sterk gestileerde houten poppen gemaakt.
Halskragen en manchetten van kralen hoorden bij het Oost-Groenlandse kostuum dat nu alleen op feestdagen wordt gedragen. Jacob van Zuijlen maakte deze foto op 25 december 1933 in Ammassalik-district, Oost-Groenland. Hij ging als natuurkundige mee met de ‘Koninklijke Meteorologische Expeditie 1932-33’ en woonde daarna nog een jaar bij een Groenlands gezin.
Cunera Buijs
