Poëzie als krachtig erfgoed

“Het is in mijn schoot geworpen,” zegt Meral Polat over de traditie waarin ze is opgegroeid. “Het is mijn nest. Het zijn liederen, verhalen, melodieën die van generatie op generatie zijn doorgegeven, vaak zonder ooit opgeschreven te zijn. Ze vormen een spiritueel archief. Mijn oma zong deze liederen. Haar moeder zong ze ook. En nu zing ik ze — geboren in Amsterdam, levend in het hier en nu — op mijn manier.”  
 
In haar nieuwste album zet zangeres, actrice en theatermaker Meral Polat het eeuwenoude gedicht Ötme Bülbül Ötme van Pir Sultan Abdal op muziek. De keuze voor dit gedicht is geen toeval. In gesprek met Meral ontvouwt zich een gelaagd verhaal over poëzie als spirituele erfenis, als verzetsmiddel en als bron van collectieve herinnering. 

Het gedicht raakt haar diep. “Er zit een boosheid in, een kracht, een urgentie. Het gaat over strijd, over onrecht dat toen al bestond en dat nog steeds voortduurt. Als ik het zing, voel ik die lijn door de tijd. Alsof mijn overgrootmoeder nog met me meezingt.” Toch is het niet alleen pijn die doorklinkt. “Naast het verdriet zit er ook een enorme kracht in die woorden en melodieën. Het gaat over weerbaarheid, over bewustzijn, over solidariteit. Poëzie kan die kracht geven. Het kan een herinnering oproepen, een vonk van hoop aansteken.” 

Pir Sultan Abdal was niet alleen dichter, maar ook spiritueel leider en verzetsfiguur. Dat maakt zijn werk volgens Meral actueler dan ooit. “Poëzie is voor mij een vorm van maatschappelijk engagement,” zegt ze. “In de cultuur waarin ik ben opgegroeid — de Koerdisch-Alevitische cultuur — is kunst niet alleen vermaak. Het is heling. Het is protest. Het is noodzakelijk.” 
 
Juist in orale tradities ligt volgens haar een enorme kracht. “Ze hebben geprobeerd deze liederen te verbieden, te verbranden, te vernietigen,” zegt ze. “Maar ze leven voort in de harten van mensen. Je kunt ze niet kapotmaken. Ze overleven — in stemmen, in herinneringen, in weefsels van klank en gevoel.”

De tentoonstelling Poetry of the People in Wereldmuseum Rotterdam licht poëzie uit als hoogste kunstvorm in Noord-Afrika en West-Azië. De verbindende kracht van poëzie staat centraal: over grenzen van taal, klasse en land heen.  
Meral herkent onmiddellijk de verbindende kracht van poëzie en trekt een parallel naar de podiumkunsten. “Als iemand echt aanwezig is op een podium — oprecht en open — dan ontstaat er verbinding. Die is onvermijdelijk. Dan voelt het publiek: dit gaat ook over mij.” 
 
Ze noemt een voorbeeld uit haar beginjaren als actrice: “Tijdens mijn stage speelde ik een monoloog gebaseerd op het verhaal van een vrouw die op haar veertiende was uitgehuwelijkt. En zij zat daar, in de zaal, tegenover mij. Ik was haar stem. Dat was het moment waarop ik besefte: dit is waarom ik kunst maak. Niet voor fictie, maar voor waarheid.” Die zoektocht naar waarheid zit ook in haar muziek. “Het is een poging om via kunst, via taal, via klank iets echts te raken. Dat lukt niet altijd, maar het is wel mijn intentie.”

In een van de video’s in Poetry of the People draagt Meral het gedicht zingend voor, kaal, zonder begeleidende muziek. Dat doet ze niet zomaar. “De melodie voegt een andere laag toe. Taal kan je soms wel of niet verstaan. Maar klank, melodie — dat komt op een andere manier binnen. Dat gaat naar je ziel. De frequenties van de stem, van de muziek, die vertellen hun eigen verhaal.” Zingen, zegt ze, is voor haar een manier om de diepere lagen van een gedicht tot leven te brengen. “Er is zoveel communicatie buiten de woorden om. In de stiltes tussen de regels, in de ademhaling, in de trillingen van de stem. Daar zit zoveel betekenis.” 

In haar werk wil Meral de onzichtbare draad laten zien die de stemmen van vroeger verbindt met de mensen van nu. “Wanneer ik zing, zijn mijn grootmoeders bij me,” zegt ze. “Hun stemmen, hun pijn, hun kracht. Alles zit in dat moment. Het is alsof het weefsel van al die levens in mijn stem zit. En wat aan mij is doorgegeven, geef ik door. Op mijn manier.” Met haar album en haar bijdrage aan de tentoonstelling maakt Meral die onzichtbare erfenis zichtbaar — en hoorbaar. Niet als verleden, maar als iets dat leeft, ademt en spreekt. Hier en nu.

Meral Polat’s nieuwe album verscheen op 19 september 2025. Haar muzikale vertolking van Ötme Bülbül Ötme is te zien en horen in de tentoonstelling Poetry of the People in Wereldmuseum Rotterdam van 10 oktober 2025 t/m 3 mei 2026.